4. Bölüm - Bilgi Sistemlerinde Etik ve Sosyal Sorunlar

Etik: kişilerin davranışlarına yön veren doğru ve yanlış olarak adlandırılan prensipleri ifade eder. Bilgi sistemleri, sosyal değişim için fırsatlar yarattığından hem kişisel hem de toplumsal etik sorunları arttırır. Böylece, güç, para, hak ve fırsatların mevcut dağıtımını tehdit eder. Bilgi teknolojileri de, buharlı motorlar, elektrik, telefon, radyo teknolojilerinde olduğu gibi sosyal geliştirmeyi sağlamak için kullanılabilir. Ancak çok kıymetli sosyal değerleri yok etmek ve suç işlemek için de kullanılabilir.

Etik sorunların bilgi sistemlerinde ortaya çıkması e-ticaret ve internet ile yaygınlaşmıştır. İnternet ve dijital işletme teknolojileri bilgiye erişimi, dağıtımı ve birleştirme işlemlerini her zamankinden daha kolaylaştırmıştır. Tüketici bilgilerinin uygun kullanımı, gizli bilgilerin ve fikri mülkiyet haklarının korunması, ortaya yeni çıkan kavramlardandır. Uzmanlık isteyen bilgilere sahip bir çalışan, kayıtlar ile oynamak suretiyle bilgi sistemini kandırabilir, para aktarabilir, kötüye kullanabilir.

Etik, Sosyal ve Politik Sorunları Düşünme için Bir Model

Etik, sosyal ve politik sorunlar çok yakından bağlantılıdır. Bilgi sistemleri yöneticisinin karşılaşacağı etik ikilem, genellikle sosyal ve politik tartışmalara yansımaktadır.

Bilgi Toplumunun Beş Temel Ahlaki Boyutu

1-Bilgi hakkı ve yükümlülükleri. Kişi ve kurumlar için bilgi hakları nelerdir? Bu bilgiler ile ilgili organizasyon ve kişilerin yükümlülükleri nelerdir?

2-Mülkiyet hakları ve yükümlülükleri. Dijital toplumda kolaylıkla göz ardı edilebilen ve zor olan geleneksel fikri mülkiyet hakları nasıl korunacaktır?

3-Hesap verilebilirlik ve kontrol. Kişisel veya ortak bilgi haklarının zarar görmesinden kim yükümlü sorumlu olacaktır.

4-Sistem kalitesi. Toplumsal güvenlik ve kişisel hakların korunmasında sistem ve veri standartları ve kalitesi ne olmalıdır?

5-Yaşam kalitesi. Bilgi tabanlı toplumda korunması gereken değerler nelerdir? Hangi kurum toplumu ve kişileri ihlallerden koruyacaktır? Yeni bilgi teknolojileri tarafından desteklenecek kültürel değerler ve uygulamalar hangileridir?

Etik Sorunları Artıran Önemli Teknolojik Eğilimler

Etik sorunların artmasında etken olan 5 (beş) temel teknolojik gelişme vardır. 1- Temel üretim süreci için bilgi sistemleri kullanan çoğu işletmelerde yaklaşık 18 ayda ikiye katlanan hesaplama gücü. Bu, sistem bağımlılığına ve zayıf bir veri kalitesine neden olmakta ve işletme saldırılara açık hale gelmektedir. Aynı bilgi sistemleri, verimliliği artırdığı ölçüde yanlış kullanımlar için de fırsatlar yaratmaktadır. Sosyal kurallar ve yasalar bu bağımlılığa henüz bir düzenleme getirememiştir. Bilgi sistemlerinin güvenirliliği, doğruluğunu sağlamak için geliştirilen standartlar evrensel olarak kabul edilmiş veya uygulanmış değildir. 2- Veri saklama tekniklerinde hızlı gelişme ve saklama ünitelerinin maliyetlerinin düşmesi, kamu veya özel işletmelerin müşteriler, çalışanlar ve potansiyel müşteriler için çoklu veri tabanlarını çoğaltan bir neden olmuştur. Veri tabanlarındaki bu gelişme kişisel gizliğin ihlalini hem kolay hem de ucuz hale getirmiştir. Örneğin; Google gibi arama motorları her gün yüz milyonlarca arama yapmakta ve sonuçlar üretmektedir. Bu, çok büyük «müşteri ilgi» bilgileri, özel araştırmacıların, kamu kurumlarının, pazarlama şirketlerinin dikkatini çekmektedir. 3- Büyük veri yığınları içinden veri analiz tekniklerinin gelişmesi, işletmelerin ve kamu kurumlarının ilgisini çeken diğer bir teknolojik eğilimdir. İşletmeler çağdaş veri yönetim araçları ile sayısız bilgi parçacıklarını bir araya getirebilmekte ve eskiden olduğundan daha kolay bir şekilde bilgisayarlarda saklayabilmektedirler. 4- Herhangi bir kişinin kredi kartı bilgilerini, telefon aramalarını, dergi aboneliklerini, video kiralamalarını, posta siparişlerini, banka kayıtlarını, yerel veya ulusal kayıtlarını, ziyaret ettiği Web sitelerini, kullandığı arama motorlarını ve aradığı kelime ve konuları, yazdığı blogları izlemek ve kaydetmek zor değildir. Sadece kredi kartı bilgileri değil aynı zamanda sürüş alışkanlıkları, zevkler, alış veriş düşünceleri, politik görüşleri ve ilgi alanları da ortaya çıkartılabilir. Şirketler bu bilgileri daha iyi bir pazarlama kampanyası yapmalarına yardım etmesi için satın almaktadırlar. Örneğin; binlerce Web sitesi DoubleClick gibi reklam komisyoncusu şirketlere, Web sitesine giren müşterilerin hareketlerini izlemesi için izin vermektedir. DoubleClick gibi şirketler kendileri ile iş birliği yapan sitelere giren müşterilerin profillerini belirlemek için bu ziyaretçi bilgilerini ve site içi aktivite bilgilerini kullanır. ChoicePoint şirketi Amerika’da yaşayan kişilerin kredi ve çalışma bilgilerini, araç kayıt bilgilerini, şimdiki ve önceki adres bilgilerini, profesyonel lisanslarını, sağlık sigortası bilgilerini, sabıka kayıtlarını toplamakta ve işletmelere satmaktadır. Bu kişisel bilgileri elde etmeye olan talep ChoicePoint gibi şirketlerin sayısının artmasına neden olmuştur. Yeni bir veri analiz tekniği Belirgin Olmayan İlişkiler Farkındalığı (Nonobvious Relationship Awareness: NORA), devlet kurumları ve özel şirketler tarafından kullanılmaktadır. Kişilere ait kayıtları, kredi kart bilgileri, satın alınan ürünler, kaza ve tutuklama listeleri, aranan kişiler listeleri, insan kaynakları listeleri gibi çok değişik kaynaklardan veri sağlayabilir. Yan tarafta yer alan şekilde «Belli Olmayan İlişkiler Farkındalığı» sistemi gösterilmiştir. 5- Ağ ve internet teknolojilerindeki gelişmeler, çok büyük bilgilere erişim ve bilginin bir noktadan başka bir noktaya iletilme maliyetinin düşmesini sağlamış ve küçük bir masaüstü bilgisayar yardımıyla uzaktaki verileri incelemek ve gizliliği ihlal etmek mümkün olmuştur. Küresel iletişim ağlarının gelişmesi kişisel ve organizasyonel birçok etik sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu ağ üzerinden akan bilginin hesabını kim verecektir? Ağ üzerinde kişiler ile ilgili toplanan bilgiler izlenebilecek mi?

Temel Kabuller: Sorumluluk, Hesap Verilebilirlik ve Yükümlülük

Etik seçimler, faaliyetlerinin sonuçlarından sorumlu olacak kişilerin verdikleri kararlardır. Sorumluluk, etik hareketin temel elemanıdır. Sorumluluk; verilen kararların potansiyel maliyetlerinin, zorunluluklarının ve görevlerinin kabul edilmesi demektir. Hesap verilebilirlik: sistemlerin ve sosyal kurumların bir özelliğidir. Hareketin sorumluluğunun kimin olduğunun belirlenmesidir. Eylemi kimin yaptığını bulmanın imkansız olduğu sistem ve kurumlarda, etik bir hareket veya etik bir analiz yapmak doğal olarak mümkün değildir. Yükümlülük: sistemler, organizasyonlar veya diğer kişiler tarafından verilen zararları telafi etmeye yasal olarak olanak veren politik sistemlerin bir özelliğidir. Ortaya çıkan zararın kim tarafından giderileceğinin bilinmesidir. Yargı Yolu: (Due Process) kanunlara göre yönetilen toplumların bir özelliğidir. Kişilerin yasal olarak kanunlardan gelen haklarını talep etmesi demektir. Bazı temel kabuller bilgi sistemleri ve yöneticilerinin etik analizlerinin temelini oluşturur. Birincisi, bilgi sistemleri sosyal kurumlar, organizasyonlar ve kişiler tarafından filtrelenir. Bilgi sistemleri ne olursa olsun var olan kurumsal, organizasyonel çıktıları, kişisel davranışları ve faaliyetleri etkiler. İkincisi; teknolojinin sonuçlarının sorumluluğu teknolojiyi kullanmak için seçen kurumsal veya organizasyonel yöneticiye düşer. Sosyal sorumluluk anlamında teknolojiyi kullanmak faaliyetlerin sonucu için sorumluluk alacak olmak veya alabilmek demektir. Üçüncüsü; etik olarak, politik toplum ve kişiler, kanunlar tarafından belirlenmiş olan kurallara göre, verilen zararları karşılatabilirler.

Etik Analiz

1. Gerçekleri açıkça belirleyin ve açıklayın: Kim yaptı, kim için yaptı, ne zaman, neden gibi soruların cevabını arayın. Birçok durumda bu soruların cevapları çok işe yarar.
2. Yüksek değerli olan kurumları belirleyin çatışma ve belirsizlikleri tanımlayınız. Etik, sosyal ve politik sorunlar genellikle özgürlük, gizlilik ve mülkiyet haklarının korunması gibi yüksek değerler ile ilişkilidir.
3. Paydaşları tanımlayın. Her bir etik, sosyal ve politik sorunlar durumdan bir çıkar sağlamak isteyen ve haberdar olmak isteyen paydaşlara sahiptir. Bu grupları ve ne istediklerini tanımlayın.
4. Sorumluluk alabileceğiniz seçenekleri belirleyin. Bütün durumları karşılayacak bir seçenek bulunamayabilir. Fakat bir seçenek diğerlerinden daha iyi olabilir. Bazı zamanlar en iyi çözüm paydaşların isteklerinin bir dengelemesi olmayabilir.
5. Kararlarınızın muhtemel sonuçlarını belirleyiniz. Bazı kararlar etik olarak doğru, ancak başka bir bakış açısından facia olabilir. Diğer seçenekler bir durum için işe yarayabilir ancak benzer bazı durumlar için yaramayabilir.

Bilgi Toplumunun Beş Temel Ahlaki Boyutu

Gizlilik; organizasyonlardan, kişilerden ayrı, gözetlemelerden uzak olma ve özgürlük isteğidir. Kişisel bilgilerin veya kişisel özelliklerinin herkes tarafından bilinmemesinin istenmesidir. Gizlilik isteği iş alanlarını da kapsar. Milyonlarca çalışan kişi elektronik veya yüksek teknolojili araçlarla gözetim altındadır. Bilgi teknolojileri ve sistemleri, gizliliği ucuz ve kolay bir şekilde ihlal edebilmektedir. İnternet teknolojisi kişisel gizliliğin korunmasında yeni zorluklar ortaya çıkarmıştır. Bilgi, son noktasına (gideceği yere) ulaşmadan önce internet üzerinde farklı noktalara, bilgisayarlara uğramaktadır. Bu sistemlerin her birisi bu gönderilen bilgileri saklayabilecek ve görüntüleyebilecek özellikte ve kapasitededir. Bu konuda bilgi gönderenin veya alıcının genellikle haberi olmaz.

Web siteleri ziyaretçilerini daha iyi takip edebilmeleri için siteye kayıt olmalarını sağlayarak kimlik bilgilerini elde edebilir. Ayrıca, Web sitesi, ziyaretçinin bilgisayarına kullanıcının haberi olmaksızın gönderdiği küçük bir dosyacık ile kullanıcıyı takip edebilir. Çerez teknolojisi (cookie) ile ziyaretçinin makinesine gönderilen dosyada geçmişte ne zaman siteye girildiği nereleri tıkladığı izlenebilir. Çerezler ziyaretçinin kimlik bilgilerini alamaz sadece sitede kayıtlı bir üye ise kimlik bilgileri ile ziyaret bilgilerini birleştirir. İnternet kullanıcılarını izleyen daha karmaşık ve gizli araçlar da vardır. Bunlardan birisi Web Böcekleri (Web Beacon)’dir. Web Böcekleri küçük resim dosyaları gibidir. Bir Web sayfasına veya e-postaya yerleştirilirler. Web Böcekleri o sayfaya giren veya maili okuyanları takip eder. Diğer bir yazılımda Casus Yazılımlardır (spyware). Başka yazılımların sırtında taşınarak bilgisayara indirilirler. Casus yazılım kurulduktan sonra Web sitelerine reklam göndermesi için çağrı yapar. Başka bilgisayarlara kullanıcı davranışlarını rapor edenleri de vardır. Bilgi politikalarında, kullanıcı bilgilerinin saklanması ile ilgili iki model kullanılmaktadır. Katılmamayı Tercih Etme (Opt-out) modelinde kişisel bilgilerin toplanmaması isteği müşteri tarafından özellikle belirtilinceye kadar bilgilerin toplanacağı modeldir. Gelen sayfa içindeki kutulardan «kişisel bilgilerim paylaşılsın» seçeneği işaretli olarak gelir. Kullanıcı bu işareti kaldırmak suretiyle izin vermeyebilir. Katılmamayı Tercih Etme (Opt-in) modelinde müşteri, kişisel bilgilerinin toplanmasını istemediği sürece bilgi toplanamaz. Onay kutusu boş gelir, kullanıcı işaretlemek suretiyle bilgi toplanmasını onaylar.

Çağdaş bilgi sistemleri ile mevcut fikri mülkiyet haklarını koruma yasaları çok da uyumlu değildir. Fikri mülkiyet; bireyler veya kurumlar tarafından oluşturulan fiziksel olmayan bir mülkiyetin kullanılması ile ilgilidir. Bilgi teknolojileri fikri mülkiyeti korumada çok başarılı değildir. Çünkü bilgisayara aktarılmış bir bilgi kolaylıkla ağ üzerinden dağıtılabilir ve kopyalanabilir. Fikri mülkiyet üç farklı başlık altında incelenmektedir. Ticari sırlar Telif hakkı Patent.

Ticari sır Bir formül, şekil, aygıt tasarımı veya topluma açıklanmayan bir bilgiye dayanılarak üretilen her hangi bir fikir eseri ürün, bir ticari sır olarak sınıflandırılabilir. Ticari sırların korunması ülkelerden ülkelere değişir. Bu sır; ticaretin yapıldığı kuruma büyük bir stratejik tekelleşme avantajı sağlar. Yeni bir süreç, özgün bileşenler veya birleştirmeler içeren yazılımlar da ticari bir sır olarak kabul edilebilir. Yazılım gibi maddi olmayan ürünlerin piyasaya çıkması ile çözülmeleri ticari sırrın uzun süre sürdürülememesine neden olabilir. Ticari sır kanunları sadece ürünün kendisini değil aynı zamanda o ürünün ardındaki fikri de korur.

Telif hakkı Telif Hakkı; fikri bir mülkiyet oluşturanın hayatı boyunca ve öldükten sonra bir süre ürünün getirisinden (kopyalamadan kaynaklanan getirisinden) kanunen yararlanma hakkıdır. Bu hak ülkelere göre değişiklik gösterebilmektedir. Telif hakkı yasasının ardındaki amaç, üretken kişilerin işlerinin finansal getirisini alacağını garanti etmekle yazarlık ve üretkenliği teşvik etmektir.

Patent Patent; Bir ürünü icat edenin, ürün ile ilgili fikrinin getirisinden belirli bir süre yararlanma hakkıdır. Patent yasasının amacı yeni bir makine, aygıt veya metot icat eden kişinin bu icadını bir lisans altında kullanmaya isteklilerin sağlayacağı tüm finansal getiriyi almasını sağlamaktır.

Fikri Mülkiyet Haklarındaki Zorluklar Çağdaş bilgi teknolojisi, özellikle yazılımlar, var olan fikri mülkiyet hakları sistemine çok büyük zorluklar çıkarmaktadır. Bu yüzden önemli etik, sosyal ve politik sıkıntılar doğurur. Kitap, dergi, gazete ile dijital olan kitap, dergi, oyun, video ve hatta dijital medya unsurlarının fiziksel ürünlerden daha kolay kopyalanması, değiştirilebilmesi açısından çok farklıdır. Ağların yaygınlaşmasından önce kitap, yazılım, dergi ve makaleler veya fiziksel ortamda saklanması gereken filim, bilgisayar diskleri gibi materyallerin dağıtılması kopyalanması çok zordu. İnternet, telif hakkını da içeren birçok bilginin dünyada serbestçe iletilmesi için tasarlandı. Farklı sistemler kullanılsa bile www ile herhangi bir sanal nesne, dünya üzerinde binlerce hatta milyonlarca kimseye kolaylıkla kopyalanabilir ve dağıtılabilir. Bir bilgi, bir noktada izinsiz olarak kopyalanabilir ve diğer noktalara ve ağlara kullanıcı bu işin bir parçası olmak istemese bile dağıtılabilir. İnternet üzerinden yasal olmayan kopyalama ve dağıtma yolları vardır.

Gizlilik ve mülkiyet hakları ile birlikte yeni teknolojiler, kişileri ve kurumları sorumlu tutan, yükümlülük altına alan mevcut yasalarla sıkıntılar yaşamaktadır. Bir insan bilgisayar kontrollü bir makine tarafından zarara uğratılmışsa sorumlu kim olacaktır?

Gizlilik ve mülkiyet hakları ile birlikte yeni teknolojiler, kişileri ve kurumları sorumlu tutan, yükümlülük altına alan mevcut yasalarla sıkıntılar yaşamaktadır. Bir insan bilgisayar kontrollü bir makine tarafından zarara uğratılmışsa sorumlu kim olacaktır? Amerika’da 2002 yılı Mart ayının 16’sındaki hafta sonu binlerce Bank of America müşterisi değişik eyaletlerde elektronik ortama dayalı ödenen maaşlarını ve sosyal güvenlik ödemelerini kullanamadılar. Çekleri ödenmedi ve para çekemediler çünkü hesaplarında yeterli bakiyeleri görünmüyordu. Çünkü bankanın Nevada’daki bilgisayar merkezinde sorun vardı. Bu süre içinde hesaplarına ulaşamayan kişi ve işletmelerin uğradığı zararlardan kim sorumludur?

Sistem kullanımının istenmeyen sonuçları için hesap verilebilirlik, yükümlülük ile ilgili tartışmalar, ilişkili fakat bağımsız ahlaki boyutu ön plana çıkarmıştır. Kabul edilebilir ve uygun olan sistem kalite seviyesi nedir? Bir sistem yöneticisi «testi durdurun yapılacakları yaptık, yazılım mükemmel oldu gönderin» diyebilir. Kişiler veya kurumlar önceden kaçınılabilir veya sezilebilir sonuçlardan dolayı sorumlu olabilir. Ancak bazı noktalarda sezilemez ve tahmin edilemez hataların ortaya çıkması mümkündür. Ancak mükemmel bir seviyeye ulaşmak ekonomik olarak çok pahalı olabilir. Örneğin; yazılım firmaları, yazılımı piyasaya sürmeden önce hataları gidermek için çalışırlar. Ancak bazı hataların olduğunu bilerek piyasaya sürerler çünkü küçük küçük hataları gidermenin ortaya çıkaracağı maliyet, ürünün piyasaya çıkmasını bile engelleyebilir. Zayıf sistem performansının üç nedeni vardır: 1- Hatalar ve açıklar, 2- Donanım veya özellik eksikliği, 3- Zayıf veri kalitesi. Mükemmel bir yazılım yoktur. Kullanıcılar felaket boyutlarında bir potansiyel hatanın olabileceğini unutmamalıdır. Yazılım endüstrisi, kabul edilebilir düzeyde yazılım test standartlarına ulaşmış değildir. Yazılımların açıkları ve özelliklerinin sorunlara yol açtığı basında genişçe yer almasına rağmen işletme sistemlerinin hatalarının temel kaynağı zayıf veri kalitesidir.

Bilgi teknolojilerine ve sistemlerine geçişin negatif sosyal maliyeti teknolojinin gücünün ortaya çıkması ile başlar. Bu olumsuz sosyal sonuçların çoğu kişisel haklara veya mülkiyet haklarına bir saldırı değildir. Yine de bu olumsuz sosyal sonuçlar, kişiler için, toplum için politik kurumlar için oldukça zararlı olabilir. Bilgisayar ve bilgi teknolojileri potansiyel olarak faydalar sağlasa bile sosyal ve kültürel öğelerimizi, değerlerimizi tahrip edebilir. Bilgi teknolojilerinin kötü ve iyi sonuçları varsa, kötü sonuçların sorumlusu kimdir? Sistemlerin negatif sosyal sonuçlarını önümüzdeki slaytlarda kısaca inceleyelim.

Dengeleyici Güç: Merkeze Karşı Çevre Bilgisayar döneminin ilk zamanlarında, merkezileşmiş büyük bir bilgisayar gücü, güçlü bir merkez ofis, büyük bir korku oluşturmaktaydı. George Orwell’in «1984» adlı romanındaki Big Brother gibi. Artık günümüzde daha fazla dağıtılmış bir bilgi işlem modeli, güçlendirilmiş binlerce çalışan, karar alma yeteneğine sahip çalışanlar, kurumlardaki merkezileşme olduğu için bu korku azaltılsa da, Google, Apple, Amazon ve Microsoft gibi kurumsal İnternet devleri, tüm vatandaşların kişisel özel bilgilerinin toplanmasına ve analizine hakim hale geldi. Özellikle 11 Eylül 2001’de Amerika Birleşik Devletleri’ne yönelik saldırılardan bu yana, özel sektörün internet bilgilerini 2001 Vatanseverlik Yasası ile büyük ölçüde genişletti. Bu anlamda, bilginin gücü birkaç özel oligopolün ve büyük devlet kurumlarının elinde daha merkezi hale geldi.

Değişimin Çabukluğu: Rekabette Tepki Zamanını Kısaltmak Bilgi sistemleri ulusal veya uluslararası pazarlarda daha etkili olabilmeyi sağlar. Etkili bir küresel pazar, rekabetin dengelenmesi için geçmesi gereken zamanı kısaltmaktadır. Zaman tabanlı rekabetler bu işin en çirkin yüzüdür. Yapılan işin küresel rekabete karşı tepki verecek durumu yoksa kısa bir sürede piyasadan yok olunur.

Sınırların Korunması: Aile, İş, Boş Zaman Her an hesaplama, iletişim, göçebe bilgi işlem, kalıcı bilgi işlem derken ortaya çıkan korkutucu bir düzen; başka işlere zaman kalmaması, yani «her şeyi her yerde yapabilirsin» yaklaşımı bilgi teknolojileri ile gelişmiştir. Eğer öyle ise; aile ve toplumla etkileşim için gereken zaman kalmamıştır. Yani geleneksel sınırlar zarar görmüştür. Boş zamanlarda bile bilgisayar, telefon ve tablet başında geçirilen zaman, yakın sosyal ilişkileri tehdit etmektedir. Eğlence veya dinlenme için bile yoğun internet kullanımı, insanları ailesinden ve arkadaşlarından koparmaktadır. Bu kurumlardaki zayıflama çok kesin ayrımları meydana çıkarmıştır. Aile ve arkadaşlar; kişiler için güçlü bir destek mekanizması sağlamakta, özel yaşamı korumakla ve insanlar için bir işbirliği ortamı sağlamakla toplumda bir denge noktası oluşturmaktadır.

Bağımlılık ve Savunmasızlık Bugün işletmeler, devlet kurumları, okullar, özel kurumlar hatta kütüphaneler inanılmaz ölçüde bilgi sistemlerine bağımlıdır. Bu yüzden büyük bir tehlike vardır. Eğer sistemler hata verirse, hayat ne ölçüde etkilenir? Kamunun kullandığı hizmetlerde herhangi bir standardın olmadığını düşünülürse sonuçların ne kadar kötü olabileceği değerlendirilebilir. Bu yüzden bu sistemlere özellikle ulusal ve yasal standartlar getirilmesi gerekir.

Bilgisayar Suçları ve Kötüye Kullanım Bilgisayarları da içeren yeni teknolojiler, hırsızlık için çok değerli öğeler ortaya çıkarmış, yeni hırsızlık yolları yaratmak ve diğerlerine zarar vermek için yeni fırsatlar ve yollar doğurmuştur. Bilgisayar Suçu: Bilgisayar kullanarak veya bilgisayara karşı yapılan suçlardır. Bilgisayarlar ve bilgi sistemleri bir suç objesi olabilir. Bir bilginin şirket bilgisayarından silinmesi veya tahrip edilmesi gibi veya bir bilgisayara yetkisiz erişerek bilgileri ele geçirme gibi. Yetkisiz olarak bir bilgisayar sistemine erişmek veya zarar vermeye çalışmak, istemeden yanlışlıkla bile olsa suçtur. Bilgisayar Kötüye Kullanımı; yasadışı olarak değil ancak amacı dışından kullanılmışsa bilgi sistemleri kötüye kullanımdan söz edilir. İnternet ve mail popülerliği işletme ve kişiler için bilgisayarın bir kötüye kullanım şekline neden olmuştur. Mail gönderisi son derece yararlı bir işlem olmasına karşın istenmeyen posta (spam mail) göndermek için kullanılması suç olmamakla birlikte etik değildir. İstenmeyen e-posta (spam); bir kurum veya kişi tarafından bir ürün ve hizmet pazarlaması için çok sayıda kullanıcıya gönderilen postalardır. Milyonlarca kimseye bir anda e-posta göndermenin maliyeti bir kaç kuruşu geçmediği için hızla yaygınlaşmıştır. İstenmeyen posta göndermek bazı konularda oldukça yaygındır.

İstihdam: Aşağı Damlayan Ekonomiler ve Yeniden Yapılandırma İş Kayıpları Yeniden yapılandırma işi, yeni bilgi teknolojilerinin büyük bir yarar olarak bilgi toplumuna dönmesini sağlamaktır. Yeniden tasarlanan iş süreçlerinin binlerce alt ve orta düzey çalışanın işlerini kaybetmesine neden olduğu çok az ifade edilmektedir. Birilerinin «küçük, profesyonel, yüksek teknolojilerle donatılmış bir grup oluşturacağız» demesi bazılarının süresiz olarak işten çıkarılacak olması anlamına gelir.

Eşitlik ve Erişim: Artan Irkçılık ve Sosyal Sınıf Ayrışması Dijital çağda herkes eşit fırsatlar sahip midir? Sosyal, ekonomik ve kültürel farklar, bilgi sistemleri teknolojisi kullanılarak azaltılabilecek mi? Veya daha iyilerin daha da iyi olmasını sağlamakla artabilecek mi? Çünkü toplumdaki çeşitli gruplar üzerindeki sistemlerin teknolojilerinin etkisi tam olarak incelenmediğinden bu sorulara tam olarak cevap verilememiştir. Bilinen şey; bilgi, bilgisayarlar, eğitim kurumlarının veya kamu kütüphanelerinin, bilgi kaynaklarına erişimlerinde sosyal, etnik veya ekonomik bir ayrım vardır. Bu ayrım bilinçli olarak değil, kültürel ve ekonomik olarak doğal yapıda ortaya çıkmaktadır. Bazı çalışmalar, ABD’de değişik etnik ve gelir grupları arasında bilgisayar ve internet erişimi ve hatta sahipliği arasında farklar olduğunu ortaya koymuştur. İnternet ve bilgisayar sahipliği ve sınıflara göre bilgi teknolojilerinden yararlanma arasındaki farklılıklar Sayısal Uçurum veya Sayısal Bölünme olarak adlandırır.